Wat is heupdysplasie?

Bij heupdysplasie is er sprake van een verstoorde ontwikkeling bij één of beiden heupgewricht(en) van jouw kindje. De heupkom is nog te plat waardoor het bot van de dijbeen er gemakkelijk uit of langs schiet. Omdat babys en kindjes nog zo flexibel zijn doet dat geen pijn. Het is een van de meest voorkomende aangeboren afwijking bij baby’s en het komt het meest bij meisjes voor. Bij elke 1000 babys die worden geboren, hebben 20 kinderen heypdysplasie. Ook betreft het vaker de linkerheup dan de rechterheup.

Als heupdysplasie onbehandeld blijft dan kan het ervoor zorgen dat een kindje zich qua motoriek niet goed genoeg ontwikkelt en er op latere leeftijd heupslijtage oftewel artrose ontstaat. Gelukkig is heupdysplasie tegenwoordig wel op verschillende manieren te behandelen. Met de juiste behandeling en regelmatige controle door een arts of specialist, kan het kind zich normaal ontwikkelen en later een actief leven leiden.

Symptomen heupdysplasie

Bij heupdysplasie valt het heupbot niet goed in de heupkom. Dat kan voor verschillende symptomen zorgen. Het kan dat deze op het eerste oog niet zo zichtbaar zijn. Maar aan de hand van een test kan de arts hier al snel duidelijkheid in schaffen.

Eén van de manieren waarop de arts dat kan controleren is om de beentjes van de baby, vanuit liggende houding, plat neer te leggen op een harde ondergrond. Als blijkt dat het ene knietje hoger ligt dan het andere, dan kan er sprake zijn van heupdysplasie.

Ook kan de arts het kindje oppakken in de lucht en de beweging van de beentjes bekijken. Vaak zie je dat kindjes met heupdysplasie in één beentje of in beide benen verminderde activiteit hebben en kunnen ze dat wat minder goed bewegen.

Een andere manier waarop dit wordt gecontroleerd is door de beentjes in een gestrekte houding vast te houden en te vergelijken met elkaar. Bij heupdysplasie kan het voorkomen dat het ene beentje korter is dan de ander. Dat komt omdat het verschil in de ligging van het heupbot bij beide benen zorgt voor een lengteverschil. Soms kan een arts dan het beentje terug in de kom duwen. Omdat babys nog heel flexibel zijn doet deze handeling geen pijn. De arts doet dat om zo goed mogelijk een diagnose te kunnen vormen. Als het been in de kom zit is het misschien even gek om te zien dat de beentjes dan ineens wel even lang zijn.

De arts kan dit verder nagaan door het beentje met één hand op te trekken en met het andere handje onder de heup te voelen hoe het bot beweegt. Als het heupbotje bij deze beweging een klik-geluid maakt of uit de heup schiet, dan kan dit ook een teken zijn van heupdysplasie.

Diagnose heupdysplasie
Babys worden zo vroeg mogelijk gecontroleerd op heupdysplasie. Hoe eerder je er namelijk bij bent, hoe groter de kans op herstel. Het lichaam van jouw kindje ontwikkelt zich in sneltreinvaart; er bevind zich nog veel kraakbeen in het lichaampje en dit verandert geleidelijk aan steeds meer in stevig bot. Door zo vroeg als mogelijk te beginnen met een behandeling kun je de groei nog goed aansturen. Er zijn situaties waarbij de kans op heupdysplasie hoger is:

• Wanneer jouw baby in een stuitligging heeft gelegen
• Wanneer er sprake is van een meerling of bij te weinig vruchtwater
• Genetische aanleg; indien één of beiden ouder(s) ook heupdysplasie hebben (gehad).

Als de arts vermoed dat er sprake is van heupdysplasie, dan is het nodig om verdere controles in te plannen. Je wordt dan doorverwezen naar het ziekenhuis waar je uitgenodigd wordt voor een röntgenfoto en/of echo. Bij de afspraak wordt gevraagd om het broekje en of de luier/het ondergoed van jouw kindje uit te doen. Tijdens de echo wordt je kindje op de zij gelegd. Met het echo-apparaat wordt het vrij liggende heupje in kaart gebracht. Daarna wordt hetzelfde gedaan bij het andere heupje. Is het nodig om een röntgenfoto te maken? Dan wordt je geleidt naar de röntgenkamer. Daar word je gevraagd om jouw kindje op de rug neer te leggen op het röntgentafel. Tijdens het maken van de foto is het belangrijk dat het kindje niet beweegt. Het is daarom nodig om de beentjes stevig, in een gestrekte houding, vast te houden. Sommige baby’s ervaren dat als onprettig en kunnen daar eventjes van huilen. De foto is in enkele seconden gemaakt. Er zijn enkele uitkomsten mogelijk:

Heupdysplasie – Vereniging Afwijkende Heupontwikkeling

1. Normale heup: het heupgewricht is goed ontwikkeld. Er is geen behandeling nodig.
2. Heupdysplasie: de heupkop valt redelijk, maar nog niet helemaal goed in de heupkom.
3. Heupsubluxatie: de heupkop valt slechts gedeeltelijk in de heupkom.
4. Heupluxatie: het dijbeen ligt volledig buiten de heupkom.

Indien er inderdaad sprake blijkt te zijn van een heupdysplasie dan wordt je doorverwezen naar een kinderorthopeed die samen met jou een plan van aanpak zal bespreken.

Behandeling heupdysplasie

Bij kindjes met heupdysplasie is het belangrijk dat de beentjes zoveel mogelijk in een gespreide houding blijft. Door de benen te spreiden komt er namelijk een wonderbaarlijk proces op gang. Door de druk die het heupbot uitoefent op de heupkop wordt namelijk de aanmaak van bot gestimuleerd. Het moedigt het lichaam aan om de juiste ontwikkeling van het heupje voort te zetten en zorgt ervoor dat de heup steeds beter en beter in de juiste stand gaat staan. Bij heupdysplasie is het belangrijk om het zo vroeg als mogelijk vast te stellen. Dit geeft de behandeling het meeste kans van slagen. Er bestaan verschillende typen spreidmiddelen:

Campspreider

Een campspreider houdt de beentjes in een gespreide houding door middel van een afstelbare, metalen beugel aan de voorkant. Naarmate het kindje groeit, wordt de beugel bijgesteld.

Campspreider – Slingeland ziekenhuis

Pavlik-bandage

De Pavlik-bandage houdt de benen gespreid door de voeten lichtelijk op te trekken met behulp van banden. Deze banden zitten vast aan een tuigje dat je over de schouders en om het buikje van de baby heen vast maakt.

Pavlik harnas – OLVG ziekenhuis

Gipsbroek

Het gipsbroekje is nodig wanneer er een wat grotere afwijking is bij het heupgewricht. Dat kan bijvoorbeeld het geval zijn bij heupluxatie waarbij het bot vrijwel in zijn geheel niet in de kom blijft liggen. Het heupbotje wordt dan eerst goed in de kom gezet door de arts. Om ervoor te zorgen dat dat ook zo blijft worden de beentje tot aan de middel in het gips gezet. Met een uitsparing aan de voor- en achterkant zodat het nog wel gewoon mogelijk blijft om de luier te verschonen. 

Gipsbroekje

Hoeveel uur per dag en/of hoe lang jouw kindje zo een spreidmiddel moet dragen is afhankelijk van de ernst van de dysplasie. Sommige baby’s moeten het spreidmiddel bijvoorbeeld alleen overdag aan en andere dienen het weer 23 uur per dag te dragen. Het mag dan alleen af bij het douchen of in bad doen en bij het luier verschonen. Samen met de kinderorthopeed bespreek je welk spreidmiddel het beste is in het geval van jouw kindje. En ook hoe lang je deze per dag om dient te houden. Aan de hand van röntgenfoto’s wordt de voortgang bij elke controle in de gaten gehouden. De orthopeed zal dan aangeven hoe lang het spreidmiddel nog gedragen moet worden. Je kunt er doorgaans vanuit gaan dat een kindje er tot aan zijn/haar eerste levensjaar gebruik van maakt.

Vaak hebben kinderen die een spreidmiddel dragen aan het einde van de behandelperiode een goed ontwikkeld heupgewricht en hoeven ze daarna alleen nog maar enkele keren voor controle langs te komen.

In enkele gevallen kan het voorkomen dat het spreidmiddel niet of ovoldoende heeft gewerkt. In dat geval kan het toch nodig zijn een operatie te verrichten bij de heup. Na de operatie is het dan nog nodig om enkele weken in het gips te blijven zodat de heup kan genezen en aansterken. Ook hierna kan jouw kindje een normaal en actief leven leiden.

De reis die ‘heupdysplasie’ heet is wellicht een frustrerende en uitdagende periode in het leven van jullie als ouders en van jullie baby of kind. Omdat wij hetzelfde mee hebben gemaakt hopen wij het voor anderen wat gemakkelijker, wat happier te maken. Lees in onze andere blogs nog meer informatie, handige tips en ervaringen over allerlei andere zaken waar je tegen aan loopt als jouw baby of kind heupdysplasie heeft. Via onze nieuwsbrief blijf je op de hoogte van alle updates en kortingen op handige hulpmiddelen. En door deel te nemen aan onze Happy Hips community op facebook kun je jouw vragen en ervaringen delen met andere ouders die hetzelfde meemaken. Samen staan we sterk. Alle genezing en happiness toegewenst.